Van Java naar Holland, 1932 – Familie Herweijer

“Wie verre reizen doet kan veel verhalen”. Dit gevleugeld woord is wel zeer van toepassing op de reis van Semarang (Java) naar Haarlem –13416 (land-)kilometers in 72 etappes!-, die Barthold Joan Aper Herweijer (‘Bab’, p. 197) en zijn vriend Ab Aukes tussen 17 oktober 1932 en 27 februari 1933 maakten. Beiden getroffen door de malaise van die dagen in de Javaanse suikerindustrie en behept met een ruime mate van avontuurlijkheid, besloten zij vanuit het toenmalige Nederlands-Indië terug te reizen naar Nederland met een 25 pk tweecylinder BMW-motor met zijspan (type R16, zgn. ‘Riesenklepper’). De tocht voerde hen door landen als Maleisië, Sri Lanka (‘Ceylon’), India (‘Brits-Indië’), Pakistan (in 1932 nog onderdeel van Brits-Indië), Afghanistan, Irak, Syrië, Libanon, Turkije, Joegoslavië, Hongarije, Oostenrijk en Duitsland. Zij slaagden erin belangrijk op de kosten te besparen door sponsoring o.a. van Shell die de benzine verzorgde. Herweijer en Aukes waren de eerste Nederlanders in Afghanistan en de eersten die per motor de beproevingen van de verraderlijke Khyber-pas tussen India en Afghanistan trotseerden. De heren hielden een uitvoerig logboek bij waaruit zij diverse reisverslagen destilleerden, verluchtigd met vele foto’s, die o.a. verschenen in ‘Het Motorverkeer’ (orgaan van de Java Motor Club) en de ‘Autokampioen’. Ook hielden zij veel voordrachten over hun belevenissen. De verslagen zijn bijzonder interessant, niet alleen omdat zij het karakter hebben van een handleiding voor eventuele navolgers (incl. een lijst van reserveonderdelen voor de motor!), maar ook door de humoristische stijl waarin ze verpakt zijn. Verder geven de verhalen een prachtig tijdsbeeld uit de crisisjaren voor WO II van landen die momenteel dagelijks in het nieuws zijn. Ter illustratie is hierna een kort fragment uit het ‘Handelsblad’ van 24 mei 1933 opgenomen, waarin o.a. een bezoek aan de minister van Binnenlandse Zaken van Afghanistan wordt beschreven. Verder treft u enkele karakteristieke foto’s aan. Barthold Joan Dudok van Heel (p. 198), een volle neef van Barthold Joan Aper (zoon van diens zuster Dorothea Lydia Louise), bundelde alle informatie over de reis en stelde die ons ter beschikking. Wij zijn hem daarvoor bijzonder erkentelijk.