Excursie Land van Waas 2009

Na heel veel voorbereidingen en na vele gesprekken met onze Belgische contacten was het zaterdag 5 september 2009 dan eindelijk zover. Rond 10 uur zijn wij bij de St Bernardus Abdij te Hemiksem. Even de benen strekken. De cisterciënzer-monniken begonnen al in 1244 met de bouw van dit immens grote complex, tevens was dit het begin van de steenbakkersnijverheid, waar ook onze voorouders actief waren. De nadruk in deze unieke excursie lag terecht op de steenbakkers.
De klei op de rechteroever van de Rupel – zijrivier van de Schelde – is eigenlijk het ‘goud’ van deze verder arme streek. De klei ligt soms wel 30 meter diep en in de loop der eeuwen is er voortdurend klei afgegraven. Vooral in de Rupelstreek heeft de baksteennijverheid zich op een indrukwekkende schaal ontwikkeld. In de 19de eeuw waren er meer dan 150 steen- en pannenbakkerijen. Niveauverschillen, ontstaan door jarenlange kleiwinning, bepalen de wegen-infrastructuur.

Rond 11 uur komen we aan bij het Steenbakkerij Museum te Boom, een industriële site helemaal gedreven door vrijwilligers. We worden hartelijk ontvangen met koffie en koek en daarna in twee groepen verdeeld. Dan volgt een indrukwekkende rondleiding, waarin verteld wordt over de mensonterende omstandigheden waaronder hele gezinnen, vader, moeder en jonge kinderen moesten werken voor een schamele beloning. Heel schrijnend waren de verhalen over de hoge kindersterkte. Daarna volgen de ringovens, droogloodsen en de piepkleine arbeiderswoningen. In de Sint Pieterskerk komen we de naam Herweijers tegen op een monument voor de gevallenen uit de eerste wereldoorlog. In de kerk zelf vond in 1430 of eind 1429 de bekende ‘Soending na dubbele manslag’ plaats. Pieter Herweyer en zijn zoon Maes werden gedood tijdens een strijd met Symoen en zijn broer Spruyte. De Herweyers en de Spruyten, twee voorname boerenfamilies, kwamen een akkoord overeen. Deze akte had allerlei voorwaarden, met als hoogtepunt een kerkelijke ceremonie met boetedoening van de Spruyten jegens de Herweyers, eindigend in een ‘mondzoen’. Prachtig om dit verhaal in sappig Vlaams te horen van onze plaatselijke gids:

Ook het naburige Kasteel van Wissekerke wordt bezocht, ondanks de trouwpartij kunnen we deze halve waterburcht mooi bekijken. Het is een oud gebouw, ooit in 1562 zwaar beschadigd door de troepen van Marnix van St Aldegonde.
Het gezelschap is vermoeid en strijkt neer op het prachtige terras ‘Den Duiventoren’.